Nauka czytania to jeden z najważniejszych etapów w rozwoju dziecka, który otwiera przed nim drzwi do wiedzy i samodzielności. Proces ten jest złożony i trudny. Wymaga rozwinięcia różnych umiejętności językowych, poznawczych i motorycznych. Nauka dzieci czytania, to jedno z najważniejszych zadań edukacji wczesnoszkolnej, jednak warto znać podstawowe zasady i najpopularniejsze metody, dzięki którym proces ten łatwiej zrozumieć i wspierać.
Proces nauki czytania u dziecka zależy od wielu czynników. Ważne są osobiste doświadczenia dziecka, jego otoczenie, zdolności i ograniczenia. Proces ten u każdego rozwija się w innym tempie i warto mieć to na uwadze.
Jedną z najpopularniejszych i najstarszych technik nauki czytania jest Metoda Syntetyczna. Polega ona na nauce od elementu do całości. Elementem może być litera, głoska, sylaba, a całością wyraz lub zdanie. Niech za przykład posłuży tu nauka poprzez rozbijanie słów na sylaby. Dzieci uczą się rozpoznawać sylaby, co ułatwia im składanie słów. Zaczynają od bardzo prostych sylab jak ”ma”, ”ta” by tworzyć z nich wyrazy ”ma-ma”, ”ta-ta”, aż po coraz większy zakres ”me”, ”mi”, ”mo”, itp.
Równie popularną i klasyczną metodą nauki czytania jest Metoda Analityczna. Jest ona przeciwieństwem ten poprzedniej. Nauka czytania odbywa się od ogółu do szczegółu, poprzez zaznajamianie dzieci z wyrazami, fragmentami zdania lub całymi zdaniami.
,,W przypadku odmiany wyrazowej podstawą czytania jest wyraz, zwykle w po łączeniu z ilustracją. Dziecko analizuje obrazek, a następnie poznaje zapis graficzny jego nazwy. Gdy potrafił rozpoznać wyrazy w tekście, następuje ich analiza słuchowo-wzrokowa.”
Jovita Vaśkević-Buś
Dużym powodzeniem cieszy się także Metoda Analityczno-Syntetyczna. Zaczyna się od rozpoznawania całych słów lub zdań, a następnie analizuje ich składniki (litery, sylaby)
i składa je na nowo. Dziecko najpierw uczy się rozpoznawać słowo „kot”, a potem poznaje litery „k”, „o”, „t”.
Stosunkowo młodą nauką czytania jest tzw. Metoda Globalna (całościowa). Punktem wyjścia są wyrazy i zdania poznawane jako całościowy „obraz”. W tych metodzie nie stosuje się podziału na elementy poznawanych całości oraz ich składania. Dziecko uczy się rozpoznawać i zapamiętywać całe słowo „pies” na podstawie jego kształtu i kontekstu.
Ciekawą odmianą tej metody jest Odimienna metoda nauki czytania, opracowana przez Polkę Irenę Majchrzak, która skupia się na osobistym podejściu do nauki czytania, wykorzystując imię dziecka jako pierwszy krok w procesie edukacyjnym. Imienia dziecka, które jest dla niego najbardziej znanym i osobistym słowem. Ma ono silną więź emocjonalną z własnym imieniem, co zwiększa motywację i zaangażowanie w naukę. Dziecko poznaje litery swojego imienia, np. „Ania”, i uczy się je rozpoznawać i składać.
Nauka czytania jest procesem wymagającym zaangażowania zarówno dziecka, jak i dorosłych. Wsparcie, cierpliwość i systematyczna praca są kluczowe dla rozwinięcia tej umiejętności. Warto też w naukę czytania wprowadzać element zabawy, aby proces ten uprzyjemnić i ułatwić używając do tego klocków, obrazków, plasteliny, itd. Każde dziecko uczy się w swoim tempie, ale odpowiednie podejście i metody mogą znacznie ułatwić ten proces.
Tekst: Marcelina Paszyńska
Źródło: J. Vaśkević-Buś, O POCZĄTKOWEJ NAUCE CZYTANIA, Repozytorium Uniwersytety Pedagogicznego
Zdjęcia: Ula Małek ig@ulamalek, Aoi ig@ a.k.c.y.77
